W poniedziałek w Muzeum Zamkowym w Malborku odbyła się konferencja prasowa wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego Jarosława Sellina w związku ogłoszeniem zakupu XVII-wiecznego ołtarzyka bursztynowego w oryginalnym futerale, który trafił do Kolekcji Bursztynu Muzeum Zamkowego w Malborku. Zakup został zrealizowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wiceminister Sellin powiedział, że powstałe w 1961 roku Muzeum Zamkowe w Malborku nie posiadało przedwojennych kolekcji, rozpoczęto więc gromadzenie zbiorów od podstaw, w tym m.in. obiektów z bursztynu, które stały się rozpoznawalnym elementem zamku, a działalność muzeum kojarzono właśnie z nimi.

"Ulokowanie tego typu zbiorów w Malborku nie było przypadkowe, nawiązano w ten sposób do historii tego terenu, gdzie w okresie neolitu istniały pracownie bursztynnicze, w czasach rzymskich przebiegał szlak bursztynowy, natomiast w średniowieczu bursztyn stał się jednym z ważniejszych przedmiotów handlu w państwie zakonu krzyżackiego, a na samym zamku wyroby bursztynowe stanowiły elementy wyposażenia" – mówił wiceminister i podkreślił, że muzeum stale stara się o kolejne eksponaty, a malborska kolekcja bursztynu liczy około 2000 obiektów.

Wiceminister dodał, że poprzez ich charakter jest ona "zaliczana do najcenniejszych na świecie, obok Palazzo Pitti we Florencji, Victoria & Albert Museum w Londynie, Staatliche Kunstsammlungen w Dreźnie, Kunsthistorisches Museum w Wiedniu, czy Zamku Rosenborg w Kopenhadze". "W żadnym innym muzeum nie zgromadzono tak licznych zbiorów bursztynu, ukazujących różnorodność przedmiotów wykonanych z tego surowca: od niewielkich paciorków, pionków, poprzez różnych rozmiarów rzeźbione figurki, puzderka, biżuterie, aż po duże konstrukcje: ołtarzyki, szkatuły i relikwiarze" – mówił Sellin i podkreślił, że niepowtarzalne jest tu ukazanie ciągłości obróbki bursztynu od neolitu i kolejne epoki, poprzez wyroby warsztatów funkcjonujących przez całe stulecia, aż do czasów współczesnych.

"Niezwykle interesującym, ale i ważnym dla malborskiej kolekcji jest zakupiony właśnie XVII-wieczny bursztynowy ołtarz warsztatu gdańskiego wraz z oryginalnym futerałem" – tłumaczył Sellin i podkreślił, że nowy zabytek jest unikatowy w skali światowej.

Ołtarzyk w formie krucyfiksu, wykonany w warsztacie gdańskim, pochodzi z ok. 1670 roku. Jest dekorowany plakietkami z kości słoniowej nawiązującymi do Męki Pańskiej (Niesienie krzyża, Biczowanie, Modlitwa w Ogrójcu, Salvator Mundi), wizerunkami świętych męczennic (św. Barbara i Katarzyna) oraz rzeźbami wykonanymi w tym samym materiale (św. Piotr i Paweł, aniołki, Chrystus Ukrzyżowany). Wewnątrz mensy ołtarzyka umieszczona jest figura Chrystusa wykonana w bursztynie.

Podziel się cytatem

Jak podaje Muzeum Zamkowe w Malborku, ołtarz wyróżnia się klasą wykonania, bogatym programem ikonograficznym (motywy pasyjne), kompletnością (zachowane wszystkie elementy rzeźbiarskie i etui z epoki) oraz jakością użytych materiałów i ich obróbki. Zastosowano w nim wysokiej jakości bursztyn przejrzysty czerwony w partiach rzeźbiarskich, który kontrastuje z matową bursztynową okładziną. Obiekt uzupełniono o elementy z kości słoniowej, materiał luksusowy, używany powszechnie od poł. XVII wieku, a reliefy wykonywane w tym materiale były charakterystyczne dla gdańskich warsztatów od poł. XVII do lat 20. XVIII wieku.

Zastosowano tu także typową dla tego okresu formę konstrukcji o drewnianym szkielecie, umożliwiającą wykonywanie obiektów o znacznie większych gabarytach. Interesującym jest również drewniane etui z epoki w formie szafki powtarzającej kształt krucyfiksu, o ozdobnej oprawie – z zewnątrz obłożone garbowaną skórą, wewnątrz bordowym aksamitem. Ołtarzyk kosztował 290 tys. euro.

Władze placówki muzealnej podają, że ołtarze o tak dobrym stanie zachowania i bogactwie formy są rzadkością; podobnych rozmiarów obiekty (malborski ołtarzyk mierzy ok. 60 cm wysokości) znajdują się na zamku Weißenfels (zbiory prywatne hrabiego Schönborn) oraz w Museo degli Argenti we Florencji (kolekcja Medyceuszy). Wedle posiadanej dziś wiedzy znany jest jeszcze jeden przykład zachowanego futerału wraz z ołtarzem znajdujący się w Kunsthalle Würth w Schwäbisch Hall, zakupiony do kolekcji Muzeum Zamkowego w Malborku ołtarz jest drugim tego typu w zbiorach publicznych. (PAP)

Autor: Krzysztof Wójcik

kszy/ aszw/