Reklama

Niedziela Przemyska

Pasje hrabiego Jana

Zamek w Łańcucie

Arkadiusz Bednarczyk

Zamek w Łańcucie

W dniach 25-26 czerwca br. Muzeum-Zamek w Łańcucie uroczyście uczci „Rok Jana Potockiego” – wybitnego pisarza, podróżnika i badacza, protoplasty łańcuckiej linii Potockich. W 200. rocznicę śmierci, która przypada w tym roku, łańcucki zamek organizuje uroczystą sesję. Patronat nad uroczystościami objął komitet UNESCO, a z Łańcuta wystartuje nawet specjalny balon z pocztowymi przesyłkami

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Jan Nepomucen Potocki to postać wielowymiarowa i niezwykła, która do dzisiaj intryguje. Hrabia znany był z rozległych naukowych i literackich zainteresowań. Wokół jego faktów biograficznych narosło wiele legend i mitów. Jednocześnie jako naukowiec Potocki publikował prace z dziedziny archeologii, etnografii i historii, opisywał swoje podróże, założył „Drukarnię Wolną”. No i na pewno miał niezwykłą ciekawość świata, a swoją inteligencją olśnił ponoć samego Woltera.

Balonem nad Senatorską

Jan Potocki zwiedził kawał świata: podróżował po Afryce (zwiedził słynną piramidę Cheopsa), Europie i Azji, złożył wizytę cesarzowi Maroka, konferował z brytyjskim premierem Williamem Pittem. Zostawił pisemne relacje z podróży do Turcji, Egiptu czy na Kaukaz. Podróż do Mongolii (choć ze względów politycznych nie udało się dotrzeć do Chin) zaowocowała upamiętnieniem jego nazwiska, które nadano archipelagowi wysp na Morzu Żółtym. Jako młodzieniec Potocki zaciągnął się w szeregi rycerzy joannitów. Bawiąc w Stambule miał... ułożyć we śnie mowę w języku tureckim dla ostatniego posła Rzeczypospolitej do tureckiej Porty, Piotra Potockiego, który przybył do sułtana tureckiego w 1790 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

14 maja 1790 r. w Warszawie przy ul. Senatorskiej odbył się nietypowy pokaz. Kiedy za pomocą balonu francuski pionier aeronautyki Jean Blanchard uniósł się w powietrze towarzyszył mu właśnie Jan Potocki wraz ze swoim tureckim służącym i... białym pudlem. Lot – jak odnotowano – trwał pół godziny, a szarawary tureckiego służącego... „zabarwiły się” w wiadomym kolorze.

Związki z Łańcutem

Małżeństwa Jana Potockiego nie należały do najszczęśliwszych. Gnany naukową pasją hrabia nie był najlepszym materiałem na męża. W 1785 r. ożenił się z jedną z najpiękniejszych Polek ówczesnych czasów, Julią Lubomirską. Była ona córką związanej z Łańcutem księżnej marszałkowej Izabelli Lubomirskiej. Z Julią miał dwóch synów, z których jeden – Alfred odziedziczył dobra łańcuckie.

Kiedy pierwsza żona zmarła, w 1799 r. Jan Potocki ponownie się ożenił. Tym razem wybranką jego serca była młodsza o dwadzieścia lat Konstancja Potocka z Tulczyna. W małżeństwie tym urodziło się troje dzieci. Jednak szczęście nie trwało długo. Ciągłe podróże i pasja naukowa nie odpowiadały żonie, która szukała uczucia w ramionach innych mężczyzn. Wkrótce małżeństwo zakończyło się rozwodem.

Reklama

Kiedy Potocki przybył do Polski w 1788 r. nie znał nawet dobrze języka polskiego. Ale na audiencji u króla Stasia pojawił się w tradycyjnym stroju sarmackim z wielką szablą u boku. Dzięki rodowym wpływom został posłem na Sejm Czteroletni; włączył się także aktywnie w życie polityczne. Jako oficer walczył przeciwko targowiczanom, do których z czasem przystał król Stanisław August Poniatowski. Uważał też, że każdy człowiek ma prawo do osobistej wolności bez względu na stan i „życzyłby sobie, aby Polacy zachowali dar wolności, rozciągając ją aż do ostatniego w Rzeczypospolitej człowieka”. W sierpniu-wrześniu 1792 r. gościł w zamku swojej teściowej księżnej Izabelli Lubomirskiej. Dla jej domowego teatrzyku, który zachował się do dzisiaj, Potocki napisał kilka jednoaktówek wyśmiewających życie wyższych sfer, czyli słynne „Parady”. Wystawiano następujące scenki: „Zakochany Gili”, „Kalendarz starych mężów”, „Podróż do Indii”, „Kasander aktorem”, „Kasander literatem” oraz „Kasander demokratą”. W przedstawieniach amatorskiego teatrzyku, wzorowanych na commedii dell’arte, wzięli udział przebywający na zamku goście księżnej Lubomirskiej. Jedyną rolę kobiecą grała ponoć piękna bratowa Jana Potockiego, hrabina Anna Teofila z książąt Sapiehów Potocka, której zadedykował utwory...

Historia niezwykłej powieści

Największą sławę Potockiemu przyniósł „Rękopis znaleziony w Saragossie”, który doczekał się słynnej ekranizacji Wojciecha Hasa. Ten wielowątkowy utwór – napisany podobno w trzech wersjach – ma bardzo burzliwie dzieje: pisany po francusku we fragmentach, którego pierwsze wydania ukazały się w 1804 r., był w XIX stuleciu rozpowszechniany w jednej z paryskich gazet jako rzekome pamiętniki ówczesnego słynnego alchemika, okultysty i uzdrowiciela Cagliostro, który występował również w Polsce. Fałszerstwo udowodnił znany polski historyk Joachim Lelewel posługując się jednym z opublikowanych już wydań dzieła. Rękopis jest powieścią pełną tajemnic, opowiada o szlachetnym młodzieńcu, który w ciągu 66 dni podróży przeżywa mnóstwo niesamowitych przygód: wdaje się w miłostki, zachwyca urodą pięknych kobiet, trafia do nawiedzonej karczmy, spotyka tajemniczego pustelnika, zostaje aresztowany przez inkwizycję, podróżuje w cygańskim taborze, poznaje sekrety islamskiego rodu.

W grudniu 1815 r. Jan Potocki został znaleziony martwy we własnym łóżku. Strzelił do siebie z pistoletu załamany niepowodzeniami życiowymi, w tym utrudnianiem mu przez byłą żonę kontaktu z synem.

Podziel się:

Oceń:

2015-06-18 09:58

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Muzeum w Grodowcu

Strój pielgrzyma z XVI wieku

Ks. Adam Put

Strój pielgrzyma z XVI wieku

Grodowiec po Rokitnie to nasze największe sanktuarium maryjne. To jednocześnie jedna z najbardziej na południe wysuniętych parafii naszej diecezji. Stąd już blisko do Polkowic.

Więcej ...

„Pójdź za mną”!

Adobe Stock

Rozważania do Ewangelii Łk 9, 57-62.

Więcej ...

Co miało zostać przykryte – będzie ujawnione

2025-10-01 07:27
Samuel Pereira

Materiały własne autora

Samuel Pereira

Ostatnie przesłuchanie Zbigniewa Ziobry pokazuje, jak łatwo polityczny spektakl pożera własnych autorów. Komisja ds. Pegasusa, powołana przez wybrakowany Sejm, co Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją, miała być narzędziem rozliczeń i widowiskiem z tezą. Zamiast tego otrzymaliśmy paradoks: były minister, wchodząc spokojnie „z kawą”, narzucił narrację i przesunął ciężar rozmowy na to, co władza wolałaby zostawić w ciszy – na aferę Sławomira Nowaka, wątki Polnordu i rosyjskie tropy.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Św. Teresa od Dzieciątka Jezus -

Święci i błogosławieni

Św. Teresa od Dzieciątka Jezus - "Moim powołaniem jest...

Nowe informacje o życiu siostry Łucji, uczestniczki...

Kościół

Nowe informacje o życiu siostry Łucji, uczestniczki...

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

Wiara

Modlitwa św. Jana Pawła II o pokój

„Pójdź za mną”!

Wiara

„Pójdź za mną”!

Każdy, kto sobie tego życzy, może przyjąć Komunię...

Wiara

Każdy, kto sobie tego życzy, może przyjąć Komunię...

Ksiądz zmarł na zawał serca podczas Mszy św.

Kościół

Ksiądz zmarł na zawał serca podczas Mszy św.

Nowenna do św. Michała Archanioła

Wiara

Nowenna do św. Michała Archanioła

Bóg pomnaża dobro tych, którzy je czynią już teraz

Wiara

Bóg pomnaża dobro tych, którzy je czynią już teraz

Święci Archaniołowie – Michał, Rafał i Gabriel

Święta i uroczystości

Święci Archaniołowie – Michał, Rafał i Gabriel