Reklama

Książki

Skarga uwspółcześniony – wreszcie na nasze czasy!

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Kiedy w ubiegłym roku obchodzony był w Polsce Rok ks. Piotra Skargi, narzekałam, że przebiega zbyt skromnie i bez należytego rozgłosu. Często wtedy w odpowiedzi słyszałam: „No, dobrze, ale kto dziś archaicznego Skargę zrozumie? Był dobry na swoje czasy, ale teraz? Czasy się zmieniły, a i język też. Któż przebrnie przez jego barokową stylistykę, długie zdania, przez te wszystkie «łacno» i «więtsze»”.

To prawda, trzeba być miłośnikiem i wytrawnym znawcą staropolszczyzny, by móc w pełni rozkoszować się mądrością, przenikliwością i pięknem brzmienia oryginalnych słów Kaznodziei. Jednakże teraz nieznajomość dawnej polszczyzny nie jest już żadną przeszkodą w czytaniu i rozumieniu kazań ks. Piotra Skargi! Oto właśnie ukazały się w Białym Kruku „Kazania sejmowe” przełożone na współczesną polszczyznę przez szczecińskiego historyka – dr. Roberta Kościelnego, wybitnego znawcę epoki i języka staropolskiego. Dokonane przez niego uwspółcześnienie polega też na uwzględnieniu – co według mnie jest niezwykle ważne – obecnego kontekstu kulturowego. Jednakże pierwotny sens, znaczenie i duch słów ks. Piotra Skargi zostały w zupełności zachowane. Tłumacz pisze we wstępie wyraźnie: „udoskonalać nie trzeba, uwspółcześnić język – tak”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Jest to, moim zdaniem, bardzo ważne, gdyż nie jest to w żadnym wypadku pozycja, która wpisywałaby się w krąg modnych dziś wielce „dzieł” tzw. ulepszaczy, którzy tną, kaleczą i wypaczają sens słów naszych klasyków, uważając się za dużo od nich mądrzejszych i genialniejszych; w jaskrawy sposób widoczne jest to teraz w adaptacjach teatralnych i filmowych.

Uwspółcześnienie „Kazań” było konieczne, i to z wielu względów. W minionych wiekach wiele słów zmieniło swoje znaczenie. Niektóre wręcz radykalnie stając się – jak pisze dr Kościelny – wyrażeniami gminnymi, a nawet wulgarnymi. Dzisiejszy czytelnik zrozumiałby je zupełnie opacznie. Poza tym zmieniła się składnia zdaniowa, zasady gramatyczne i stylistyczne, retoryka. Dla zilustrowania pracy tłumacza podam jedno zdanie zaczerpnięte z oryginału i jego przekład: „A też pospolicie taka świecka mądrość wszytek swój dowcip, dóbr tych świeckich dostając, na oszukanie i na szkody ludzkie obraca, co jest własno piekielnikom, którzy na takim dowcipie i warstacie zasiedli”. W tłumaczeniu: „Bo ta mądrość [polityków] ma to do siebie, że gdy osiągnie dobrobyt i zaszczyty, wtedy wykorzystuje swoją pozycję, aby ludziom szkodzić i ich oszukiwać. Co jest typowe dla diabła, który dobrych rzeczy do złych celów używa”.

Reklama

Choć od XVI wieku język polski bardzo się zmienił, to niekoniecznie zmieniły się zagrożenia, które ks. Skarga przedstawiał i przed którymi przestrzegał. Lektura przetłumaczonych „Kazań sejmowych” uświadomiła mi, że zbieżność czasów obecnych i tych, w których żył Kaznodzieja, jest wprost zatrważająca. Przeczytajmy choćby ten fragment: „Nie ma w tym Królestwie Polskim ani ładu, ani dyscypliny, bez których żaden rząd nie może nic zdziałać dobrego dla obywateli. Dlatego Pismo Święte zaleca cnoty posłuszeństwa i porządku. Mimo to nikt się w Polsce władzy i prawa nie boi, lekce sobie waży groźbę ukarania za występki. (…) Wszyscy się bronią wolnością szlachecką, swobodami obywatelskimi tłumacząc nieprawości, jakie się w Królestwie dzieją: «to cena wolności i demokracji» – mówią”.

A czy i ta diagnoza ks. Piotra Skargi nie pasuje jak ulał do obecnych czasów? – „Dziś Polski nikt z serca nie miłuje. Tak się sprzeniewierzenie albo kradzież dóbr Rzeczypospolitej w naszym państwie rozmnożyło, iż ludzie biorą dla siebie, bez wyrzutów sumienia, to, co do wszystkich należy. Najkorzystniej i najbezpieczniej kraść pieniądze, które są przeznaczone na rozwój kraju. A gdy trzeba sięgnąć do swojej kiesy dla dobra pospolitego, wtedy widzimy, jak to ciężko i trudno przychodzi, a najczęściej kończy się wymówką, że nie mam”.

Reklama

Przykłady można by mnożyć. Autor wstępu do książki – prof. Krzysztof Szczerski postuluje: „«Kazania sejmowe» ks. Skargi, w tej znakomicie uwspółcześnionej przez dr. Roberta Kościelnego formie językowej, powinny trafić na wszystkie biurka w rozlicznych gabinetach obozu władzy, parlamentu i władz lokalnych. Powinny trafić tam po to, by wstrząsnąć osobami sprawującymi na wszystkich poziomach rządy – poprzez odniesienie ich życia, ich działań do norm dobra wspólnego i prawdziwej miłości Ojczyzny oraz służby dla niej. (…) Ksiądz Skarga pisał swe dzieło, gdy wszystkim wydawało się, że kryzys jest gdzie indziej, gdy wydawało się, że nic im grozić nie może, a każdy, kto ostrzegał, że sprawy w Rzeczypospolitej idą w złym kierunku, był wyklinany i uważany za burzyciela dobrego samopoczucia i szczęścia. Jak dzisiaj”.

„Kazania sejmowe” zostały opatrzone nie tylko błyskotliwym wstępem wybitnego polskiego politologa. Również sam tłumacz – dr Kościelny zamieścił bardzo interesujące wprowadzenie, zatytułowane „Patron dobrej Polski”, i opatrzył komentarzami każde z ośmiu kazań ks. Skargi, wyjaśniając każdorazowo kontekst historyczny. Wydawnictwo Biały Kruk zadbało też jak zwykle o jakże piękną i wyestetyzowaną, nawiązującą do dawnych ksiąg, grafikę książki. Wzrok przyciąga zdobna w złocenia i starą reprodukcję okładka.

Ponieważ książka ta, godna ze wszech miar królewskiego Kaznodziei, dopiero teraz została wydana, mam wrażenie, że obecnie rozpoczyna się już nie rok, a „Czas ks. Piotra Skargi”. Fantastyczny prezent na święta!

Ks. Piotr Skarga, „Kazania sejmowe”, Wydawnictwo Biały Kruk, tłumaczenie z jęz. staropolskiego i komentarze: Robert Kościelny, wprowadzenie: Krzysztof Szczerski, s. 304, 16,8 x 24 cm, twarda lakierowana oprawa, złocenia

Okazja dla czytelników „Niedzieli”

Czytelników „Niedzieli” zachęcamy do zamówienia ozdobnego, złoconego wydania „Kazań sejmowych”, przetłumaczonych na język współczesny, bezpośrednio w Białym Kruku z dużą zniżką: zamawiając 2 i więcej egz., płaci się jedynie 49 zł za sztukę, a 1 egz. można zamówić już za 53 zł.

Reklama

Przy zamówieniu od 120 zł koszty przesyłki (12 zł) pokrywa wydawnictwo.

Wystarczy zadzwonić (oprócz niedziel) i zamówić pod numerami tel.: (12) 260-32-90, (12) 260-32-40, (12) 254-56-02, (12) 254-56-21, (12) 254-56-19.

Można też wysłać faks: (12) 254-56-00 lub e-mail: marketing@bialykruk.pl.

Podziel się:

Oceń:

2013-12-10 13:35

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Książka zawierająca zapis XII. Konferencji KSD jest już dostępna

W końcu listopada ukazała się książka z zapisem kolejnej (dwunastej już) Konferencji zorganizowanej przez Oddział Łódzki Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy. Nosi tytuł: „Polskie drogi do Niepodległej” i została wydana staraniem KSD przy finansowym wsparciu Narodowego Centrum Kultury i łódzkiego Urzędu Marszałkowskiego

Więcej ...

Opium dla europosłanki

2024-06-22 10:25

Archiwum TK Niedziela

Był rok 2006, może 2007. Byłem z delegacją SEDE, czyli Podkomisji Bezpieczeństwa i Obrony Parlamentu Europejskiego w Bośni i Hercegowinie. Naszym mikrobusem dojeżdżaliśmy właśnie ze stolicy czyli Sarajewa do Mostaru. O ile to pierwsze miasto jest w zasadzie niemal całkowicie zamieszkane przez muzułmanów, o tyle w Mostarze katolików – Chorwatów jest nawet trochę więcej niż wyznawców islamu – Bośniaków.

Więcej ...

Komisje synodalne powołane

2024-06-22 12:38
Przewodniczący komisji synodalnych dekrety odebrali w kaplicy Kurii Metropolitalnej.

Tomasz Lewandowski

Przewodniczący komisji synodalnych dekrety odebrali w kaplicy Kurii Metropolitalnej.

Na podstawie refleksji nad syntezami parafialnymi abp Józef Kupny powołał pięć komisji synodalnych i mianował ich przewodniczących.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Niedziela Łódzka

Wakacyjny savoir vivre w Kościele

Zmiany kapłanów 2024 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2024 r.

Czas w końcu oddać się w ręce Jezusa, aby mógł się...

Wiara

Czas w końcu oddać się w ręce Jezusa, aby mógł się...

Największa flaga Najświętszego Serca Jezusa zawisła w...

Kościół

Największa flaga Najświętszego Serca Jezusa zawisła w...

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Kościół

Ulicami Warszawy przeszedł XIX Marsz dla Życia i Rodziny

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Niedziela na Podbeskidziu

Zmiany personalne w diecezji bielsko-żywieckiej 2024

Oczyma duszy widziała miejsca znane z Biblii. Św....

Święci i błogosławieni

Oczyma duszy widziała miejsca znane z Biblii. Św....

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Kościół

Zmiany personalne w diecezji rzeszowskiej

Krzysztof Zanussi obchodzi dziś 85. urodziny

Kultura

Krzysztof Zanussi obchodzi dziś 85. urodziny